Aile İçi İletişimin Gücü: Sağlıklı Bağların Temeli

İletişim, birbirimize iletmek istediğimiz düşünce ve duygularımızı aktardığımız bir süreçtir. Dünyaya geldiğimiz andan itibaren iletişim kurmaya başlarız. Belli bir döneme kadar konuşamasak da bize bakım veren kişiyle iletişim hâlindeyizdir. Bu iletişimden yola çıkarak dünyayı tanımaya başlarız. Ne olursa olsun, ihtiyaçlarımızı dile getirmek, düşünce alışverişinde bulunmak ve sorunlarımızı çözmek için iletişime ihtiyaç duyarız. İletişim, kendimizi var etmemizi ve hayatta kalmamızı sağlayan bir faktördür. Hepimizin arzusu anlaşılabilmektir.

İletişim kurmayı öğrendiğimiz ilk ve temel yer ailemizdir. Gelecekte kuracağımız ilişkilerin en önemli bölümü aile içerisinde şekillenir. İlişkilerimizin niteliği, yaşam kalitemizi belirler. İlişki sorunlarımızı çözmeden tatmin edici bir yaşam sürdürmek genellikle mümkün değildir. Doyumlu bir yaşam gerçekleştirebilmek için en önemli araçlardan biri iletişimdir.

Aile Nedir ve Neden Önemlidir?

Aile, yetişkin iki insanın severek bir araya gelmesi ve genelde çocuklarının dünyaya gelmesi ile birlikte oluşan toplumun en küçük sosyal yapı taşı olarak kabul edilir.  Bizlerin dünyaya ilk gözümüzü açtığımız, sevgiyi, güveni, aidiyeti öğrendiğimiz, değerlerimizi oluşturduğumuz yerdir aile.  İlk ve en güvenli limanımız. Nereye gidersek gidelim, hangi yaşa gelirsek gelelim, canımız sıkıldığında, başımız derde girdiğinde ya da iyi bir haber aldığımızda paylaşmak istediğimiz ilk yer. Bir nevi kendimize ait en doğal, en içten topluluğumuz.

Çocukluk dönemimizde kazanılan karakter yapısı, alışkanlıklar, hayata bakış açısı ve temel değerlerin önemli bir kısmını aile ortamında şekillendiririz. Ailemiz yalnızca aynı çatı altında yaşadığımız kişilerden oluşmaz aynı zamanda duygu, düşünce ve değerlerimizi de paylaştığımız bir bağlar bütünüdür.

Aile içi İletişim Nedir?

Aile içi iletişim; ailenin içerisinde gerçekleşen tüm sözlü ve beden dili, duruş, yüz ifadeleri, göz kontağı jestler gibi, sözsüz mesajlardan oluşur.  Aile üyesinin duygu, düşünce, ihtiyaç ve beklentilerini birbirine aktardığı etkileşimler bütünlüğüdür. Bu iletişim eşlerin kendi aralarında, ebeveyn çocuk veya kardeşler arasında gerçekleşebilir. Konuşmak, dinlemek, anlamaya çalışmak, empati kurmak, beden dili kullanmak ve birlikte zaman geçirmek, bu iletişim biçimlerinin temel öğeleridir. Sağlıklı iletişim yalnızca konuşmak değil, aynı zamanda karşımızdakini ilgili bir şekilde dinlemeyi ve anlamayı da içerir.

Bazen en sevdiklerimizle içten iletişim kurmak bize en yabancı insanlarla konuşmaktan bile daha zor bir hale gelebilir. Aile içerisindeki sözlerin etkisi bizi daha fazla etkileyebilir. Bazen yanlış bir kelime ya da suskunluk bile büyük kırgınlıklara yıllarca süren yanlış anlamalara sebep olabilmektedir.

Çoğu zaman bizler, karşımızdaki kişiyi gerçekten dinlemeden, kendi düşüncemizi kabul ettirme çabası içine girebiliyoruz. Özellikle aile ortamlarımızda bu durum sıkça yaşanabilmekte ve yanlış anlaşılmalara neden olan iletişim kazalarına yol açabilmektedir. Oysa ki aile içi iletişimde önemli olan, herkesin kendini özgürce ifade edebilmesi ve duyulduğunu hissedebilmesidir.

Aile içi İletişimin Önemi

Ailede öğrendiğimiz iletişim biçimi, hayata bakış açımızı, insanlarla kurduğumuz ilişkiyi ve kendimizi nasıl ifade ettiğimizi belirleyen en temel ve önemli yollardan birisidir.

Sağlıklı aile içi iletişim bizlerin psikolojik ve duygusal gelişimimize katkıda bulunur. Aynı zamanda aile bağlarımızın güçlenmesine ve sağlamlaşmasına da yardımcı olur. Çocuklar anne ve babanın kendileri ile kurdukları iletişime göre kendileri hakkında fikir ve inanç oluşturmaya başlarlar. Çocukların kendilerini değerli hissetmeleri ve özgüven geliştirmelerinde ailedeki iletişim tarzının payı büyüktür. Ailedeki bireylerin birbirlerinin düşüncelerine saygı gösterdiği güvenli ortam içerisinde bulunmalarının bundaki payı büyüktür.  

Aile içindeki iletişim yalnızca olumlu durumlarda değil, çatışma anlarında da önemlidir. Fikir ayrılıkları ve tartışmalar her ailede yaşanabilir. Burada önemli olan sorun yaşayan kişilerin sorunları sağlıklı bir iletişim yoluyla çözebilmeleridir.

Ebeveynler, çocuklarının davranışlarını büyük ölçüde etkiler. Onlar için anne baba doğdukları andan itibaren rol modelleridir. Çocuklar tıpkı birer sünger gibidir; gördüklerini ve verileni sorgulamadan alabilirler. Kendi iletişim becerilerini öncelikle ev içerisinde anne ve babanın birbirleri ile kurdukları iletişimi gözlemleyip izleyerek öğrenirler ve gördüklerini kendi hayatlarına uygulama olasılıkları oldukça yüksektir. Bu nedenle ebeveynlerin doğru örnek olmaları oldukça önemlidir. Ebeveynleriyle açık iletişim kurabilen çocuklar, duygu ve düşüncelerini ifade etmekte daha cesur olur. Ebeveynler arasında da sağlıklı bir iletişim ortamı olması, çocukların kendilerini güvende hissetmesine katkıda bulunur.  Bu durum ileride onların kurdukları arkadaşlık, romantik ilişkiler ve iş ilişkilerinde de daha başarılı olmalarının yolunu açar. Dinlenmeyen, sürekli olarak susturulup eleştirilen çocuk ileride kendi fikirlerini ifade edip ortaya koyamayan, kendine güvensiz biri haline dönüşebilir. Olumsuz örnekler çocuğun gelişimine zarar verebilir ve çocukta kötü davranışların oluşmasına yol açabilir.

Sağlıklı Aile İçi İletişim İçin Neler Yapılabilir?

Aile içi iletişimi güçlendirmek ve sağlıklı bir ortam oluşturmak için uygulanabilecek bazı yöntemler şunlar olabilir:

Karşımızdakini Dinlemek: İletişimin en önemli aşamalarından biri dinlemektir. Konuşan kişiyi gerçekten ilgili bir şekilde sözünü kesmeden dinleyip ne söylemek istediğini anlamaya çalışmak önemlidir. Çocuklar konuşmak istediklerinde onlarla göz teması kurmak, gerekirse onların seviyesine inmek için diz çökmek anlaşıldıklarını hissetmelerini sağlayabilir.

Olumlu Dil Kullanmak: Yapıcı ve motive edici bir dil kullanmak iletişimi güçlendirir. Olumlu dil kullanmak kişilerin birbirlerini yargısız bir şekilde dinlemeleri, suçlama ve kötü yönde eleştiriden kaçınarak, duygularını ve düşüncelerini ifade etmeleridir. Özellikle takdir etmek, teşekkür etmek ve sevgiyi ifade etmek aile bağlarını kuvvetlendirmede en etkili yollardan biridir. “Bu çok kolaydı nasıl yapamadın?” yerine “Bazen zorlandığımız şeyler olabilir. Senin pes etmeden devam etmen çok güzel. Hadi beraber bakalım nasıl yapabiliriz” diyebiliriz.

Açık ve Net Mesajlar Vermek: İletişimde belirsiz ve dolaylı ifadeler, yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Ayrıca açık ve net mesajlar çocukların ve karşımızdakilerin ne yapmaları gerektiğini daha iyi anlamalarını sağlar. Bu yüzden duygu ve düşünceleri açık, net ve doğrudan bir şekilde ifade etmek gerekir. “Daha düzgün ol” yerine “Oyuncaklarını yerine koyar mısın lütfen” daha net ve daha anlaşılabilir bir iletişim biçimidir.

Karşımızdakinin Duygularını Fark Etmek: Empati bizim bir başka kişiye özellikle de çocuğumuza verebileceğimiz en güçlü ve rahatlatıcı tepkilerden biridir. Her birimizin olaylara bakışı farklı olabileceği gibi hissettiğimiz duygular da farklı olabilir. Duygularımızın fark edilmesi mevcut problemlerle başa çıkabilmemiz için ihtiyaç duyduğumuz en önemli şeylerden biridir. “Seni anlıyorum sanırım bu seni sinirlendirdi” gibi bir ifade çocuğumuzun o duyguyu anlamasına, hissetmesine ve kabul görmesine olanak tanır.

Kaliteli Zaman Geçirmek: Aile iletişimi öncelikli olarak ilgi ve bağlılık üzerine kurulur. Aile bireylerinin bir araya gelerek birlikte geçirecekleri kaliteli zamanlar, iletişimi doğal olarak artırır. Ortak aktiviteler, oyunlar, sohbetler ve yemek sofraları bu etkileşim için ideal ortamlar sunabilir.

Psikolojik Destek Almak: Her ailede zaman zaman sorunlar meydana gelebilir. Ancak bu sorunların sürekli hale gelmesi aile fertlerini olumsuz etkileyebilir. Aile bireyleri arasındaki sorunlar olumlu şekilde çözülüp ortak bir sonuca bağlanamıyorsa, aile ilişkilerini geliştirmek ve aradaki bağı güçlendirmek için bir uzmandan yardım almak oldukça fayda sağlayabilir.

Aile üyelerinin birbirine değer verdiği, dinlediği ve anladığı bir ortam yaratmak, güçlü bağların ve mutlu bireylerin yetişmesi için en sağlam zemini oluşturur. Aile içi iletişim, sadece bireysel mutluluğun değil, aynı zamanda toplumsal huzurun da temel taşıdır. Sağlıklı iletişim ortamı olan ailelerde yetişen bireyler, özgüveni yüksek, empati yeteneği gelişmiş ve sosyal ilişkilerde başarılı kişiler olurlar. Bu da toplumsal ilişkilerin daha sağlıklı ve huzurlu bir şekilde devam etmesini sağlar.