Boşanma ve Çocuk: Sağlıklı İletişim Rehberi

Hukuk yönünden boşanma, evlilik sözleşmesinin sona ermesidir. Ruhsal açıdan ise ailenin bölünmesine ya da tümden dağılmasına yol açan ve bütün aile üyelerini sarsan karmaşık bir olaydır.

Boşanma, giderek yaygınlaşan bir olaydır ve ailelerin hem çift terapisi hem de çocukları için psikolog desteği talepleri her geçen gün artmaktadır.

Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Etkileri:

· Ebeveynlerin boşanmasının çocuklar üzerindeki tam etkiyi anlayabilmek güçtür. Bu etki çocuğun aile yapısına, kardeş sayısına, cinsiyetine, ebeveynler arası çatışmanın şiddetine göre farklı bir şekilde biçimlenmektedir.

· Anne ve babanın çocuklarıyla olan ilişkisinin yanı sıra birbirlerine karşı tutumları da çocuğun psikolojisini etkilemektedir. Çocuğun ailesiyle iletişimini hasara uğratacak boşanma, çocuğun duygusal dünyasını yıkmaktadır.

· Çocuklardaki zedelenmeler ileriki yaşamlarını, evliliklerini ve kendi çocuklarının yetişmesini olumsuz yönde etkileyebilir.

Boşanmanın Etkisi ile Çocuklarda Görülebilen Ortak Tepkiler:

· Suçluluk, ailelerin danışmanlık için psikoloğa ilk başvurdukları durum çocuklardaki yoğun suçluluk duygusudur. 

“Ben olmasam annem babam boşanmazdı, benim yüzümden ayrıldılar” gibi kendini suçlayıcı duygular.

· Korku, 

· Öfke: özellikle erkek çocuklar öfkelerini, sık sık kavga ederek okulda öğretmenlerine karşı gelerek, anne- babalarına bağırarak, kırıp dökerek ortaya koyarlar. Diğer taraftan öfke, onların boşanma olayını kabul etmeye başladıklarının bir belirtisi olarak karşımıza çıkmaktadır.

· Üzüntü:  Yalnız kalmayı istemek, az konuşmak, veya düşmanca davranmak, bu duygusunu yansıtan resimler çizmek (ağlayan yüzler, kırık kalp resimleri), sürekli hayali düşüncelerle yaşamak gibi davranışlar da üzüntünün bir yansımasıdır.

· Barışma Arzusu: Boşanma olayının üzerinden yıllar geçse, hatta ebeveynlerin her ikisi de evlense çocukların (hangi yaşta olurlarsa olsunlar) anne-babalarını bir arada görme, yeniden evlenmelerini arzu etme durumları hemen hemen değişmeden devam etmektedir.

· Uyku sorunları: ailesi boşanma sürecinde olan ya da boşanmış çocuklar, korku ve üzüntülerine bağlı olarak uyku problemleri yaşayabilirler. Kendi yataklarında yatmama, uyumak istememe, kabus görerek uyanma gibi birtakım problemler yaşarlar.

· Yalnızlık: aileden birinin sürekli olarak ayrılıp gitmesi onlarda büyük bir boşluk hissi uyandırabilmektedir.

· Reddetme: Çocuklar anne-babalarını hep bir arada görmek isterler. Ailelerinin ayrılma istekleri onlara çok ters gelir ve anlamaları zor bir durumdur.

· Regresyon:Birçok çocuk anne babasının boşanmasına, gelişimlerini tamamladıkları bir aşamaya geri dönerek tepki göstermektedir. Gösterilen tipik gerileme davranışları; parmak emme, alt ıslatma, anne- babaya vurma, onlara aşırı bağlanma, farklı  konularda tutturmalardır.

· Okul Sorunları: ailesinde ayrılık yaşayan çocukların okulda başarısızlık yaşamaları ve saldırgan davranışlar sergilemeleri çok rastlanılan doğal tepkilerdir. Genellikle okul rehber öğretmenlerinden danışma almak için en sık başvurulan durumlardan biridir. 

· Yeme Bozuklukları: çocuklar yeme ile ilgili çok fazla sorunlar da geliştirebilmektedir: çok fazla yemek, odalarında yemek biriktirmek, sadece bir iki çeşit yemek yemek gibi. Bu durumlarda aileler mutlaka çocukla ilgilenmeli ve nedenlerini araştırmalı, terapi desteği almalıdır.

Boşanmanın Sürecinde Asla Yapılmaması Gerekenler:

· Eşler, çocukları kesinlikle birbirlerine karşı koz olarak kullanmamalıdır.

· Çocuğu diğer eşe göstermeme gibi hatalara düşülmemelidir.

· Çocuklar asla haber getirip götüren kişi olarak kullanılmamalıdır.

· Diğer ebeveyn çocukların önünde hiçbir zaman eleştirilmemelidir. 

· Çocukların, ebeveynin en iyi dostları en güvendikleri arkadaşları olmasına izin verilmemelidir, çünkü ebeveynlerinin duygusal refahlarından çocuklar sorumlu değildir.

· Başkalarıyla ya da eşle boşanma hakkında konuşulurken çocuk buna tanık olmamalıdır. 

· Eşten intikam almak için çocuğu ondan soğutacak cümleler kurmaktan kesinlikle kaçınılmalıdır. ‘Baban seni görmeye gelmiyor, seni sevseydi gelirdi.’ gibi. 

· Çocuklara taşıyabileceğinden daha fazla yük yüklenmemelidir. ‘Artık bu evin erkeği sensin.’

Boşanma, çocukların yaşamında ciddi bir olaydır ve bu süreç mutlaka sağlıklı bir şekilde yaşanmalıdır. Bu konuda ailelerin erken ya da geç demeden çocukları için danışmanlık ve terapi desteği almaları önemlidir. Eşler boşanmanın çocuklar kadar kendilerini de etkilediğini unutmamalı gerekirse onlar da psikolojik destek almalıdırlar.