Okul Başarısızlığı Çözümleri

Okul Başarısızlığı Nedir?

Okul başarısızlığı için işlevsel çözümler geliştirmek için öncelikle okul başarısızlığı veya akademik başarısızlık denen kavramın somut bir tanımını yapmamız gerekmektedir. Okul başarısızlığı, öğrencinin belirlediği akademik hedeflerini yakalayamaması, ders veya dönem geçme notlarının altında not alması veya akademik beklentilerini karşılayamamasıdır. Hedef odaklı okul başarısızlığı, her öğrencinin hedef ve ideal farklılıkları sebebi ile oldukça özneldir. Bir öğrenci veya velinin başarısızlık olarak kabul ettiği notlar bir başka öğrenci veya veli için oldukça geçerli olabilir. Bu sebepten ötürü öğrencilerin hedef belirlemesi konuşunda gerçekçi, öğrencinin yeteneklerine ve düzeyine uygun hedefler belirlemek oldukça önemlidir.

Burada önemli nokta, başarısızlığın sadece düşük not almak demek olmadığıdır. Öğrencinin potansiyelini tam olarak kullanamaması, motivasyon eksikliği, ailevi ve çevresel etkenler, öğrenme güçlükleri gibi faktörler de okul başarısızlığını doğrudan etkileyebilir. Okul başarısızlığı yaşayan bir öğrenci, derslere karşısı ilgisiz kalabilir. Sık sık ders ve sınıf tekrarı yapabilir ve öğrenme süreçlerinde akranlarının gerisinde kalabilir.

Okul Başarısızlığının Sebepleri Nedir?

Okul başarısızlığının pek çok sebebi olabilir ve bazen birden fazla sebep bir arada bulunabilir. Biz bu pek çok sebebi dört ana başlık altında birleştirebiliriz. Öğrenci kaynaklı sebepler, aile kaynaklı sebepler, okul kaynaklı sebepler, çevre-toplum kaynaklı sebepler.

Doğrudan öğrenci kaynaklı sebepler, dikkat ve öğrenme güçlükleri, motivasyon eksikliği, düşük özgüven ve kaygı, ders çalışma alışkanlığının olmaması, sağlık sorunları, devamsızlık ve ilgisizlik… Öğrencilerin; DEHB, disleksi, diskalküli, otizm vb. öğrenme süreçlerini ve okulu onun için zorlaştıran çeşitli sorunları olabilir. Bu sorunlar nörogelişimsel sorunlardır ve öğrencinin çalışmama veya tembellik etme gibi durumlar gösterdiği düşünülmemelidir. Bu durumlarda öğrenciye uygun şekilde bir planlama yapılmaması durumunda öğrencinin başarısızlığı artabilir.  Bu tip sorunlar öğrenciler için dersleri sıkıcı, karmaşık, anlaşılmaz ve zor hale getirebilir. Bu sorunlar, öğrencinin eğitim hayatını oldukça zorlaştırabilir. Motivasyon eksikliği, düşük özgüven, ilgisizlik gibi sebepler de öğrenciyi derslerine odaklanmaktan alıkoyuyor olabilir. Bu tür durumlar özellikle sınav dönemi gibi yüksek stres içeren bir dönemde veya motivasyon kırıcı bir olaydan sonra görülebilir. Çalışmasına rağmen istediği dereceleri yapamayan bir öğrenci zamanla motivasyon kaybı yaşayabilir. Gerçekçi hedefler belirlememek öğrenciyi başarısızlık hissine itebilir. Sınav ortalamaları 30 civarında olan bir öğrencinin hedef olarak 90 belirlemesi gerçekçi olmadığı gibi başarılamaması durumunda daha derin bir başarıszlık ve motivasyon düşüşüne sebep olabilir. Bu gibi sorunlar da süreç içerisinde notların düşmesi ve okul başarsızlığı olarak kendini gösterebilir.

Okul başarısızlığının okul kaynaklı sebepleri de olabilir. Öğrenci-öğretmen iletişiminin zayıf iletişiminin zayıf olması, ezbere dayalı tekdüze eğitim yöntemleri, yetersiz rehberlik ve psikolojik destek, kalabalık sınıflar ve sürekli sınav odaklı eğitim gibi sebepler öğrencilerin okul başarısızlığını etkileyebilir. Eğitimcilerin verdiği eğitimden ve öğrenci ile iletişimlerinden doğan sorunlar öğrenci ne kadar başarı odaklı, yetenekli ve çalışkan olmasına rağmen başarısızlığı etkileyebilir. Eğitimcilerin bu konuda bireysel veya kurumsal olarak gerekli önlemleri alması gerekmektedir. Bireysel olarak ilgilenilmeyen öğrencilerin de zaman içerisinde notlarında düşüşler görülebilmektedir.

Çevresel ve toplumsal sebepler de okul başarısızlığını etkileyebilir. Arkadaş grubu etkileri, çevresel uyaranlar (internet bağımlılığı, sosyal medya, oyunlar), toplumsal eşitsizlikler, göç, kültürel farklılıklar ve uyum sorunları da okul başarısızlığına sebep oluşturabilir. İnsan çevresindeki kişilerden oldukça etkilenebilmektedir. Öğrenciler de arkadaş gruplarının etkisiyle okuldaki başarıyı göz ardı edebilirler. Sosyal medya, oyun ve internet bağımlılığı gibi sebeplerde uyku problemlerine sebep olarak dolaylı veya ders çalışma zamanlarını işgal ederek doğrudan şekilde okul başarısını etkileyebilmektedir. İmkan ve fırsat eşitsizlikleri de aynı şekilde motivasyon kaybına sebep olarak öğrenciyi dolaylı şekilde okul başarısızlığına itebilir.

Okul başarısızlığının bir diğer çevresel sebebi de aile kaynaklı sebepler olabilir. Baskıcı veya ilgisiz ebeveyn tutumları, evde uygun çalışma ortamının olmaması, aile içi çatışmalar ve iletişim sorunları, düşük sosyo-ekonomik durum ve aile içinde eğitime değer verilmemesi süreç içinde öğrencilerin notlarının düşmesine, motivasyonlarını kaybetmesine sürekli okul başarısızlığına sebep olabilir. Öğrenci için gerçek dışı başarı hedefleri belirleyen aileler öğrencileri sürekli zorlanmaya, potansiyelinin üstünde bir çalışmaya sürükleyebilir ve ardından gelen tavır ve tepkilerle öğrenci daha da başarısız olabilir. Bu konuda her zaman başarının öznelliği ve öğrencinin potansiyeli unutulmamalıdır.Bu durumların önüne geçmek adına ev ortamını ve ebeveyn davranışlarını uygun şekilde düzenlemek önemlidir.

Okul Başarısızlığı Çözüm Stratejileri

 Okul başarısızlığına uygun çözüm stratejilerini belirlemek için öncelikle kaynağını iyi analiz etmek önemlidir. Sorunlara kaynak oluşturan durumları engelleyerek ve doğru adımlarla ilerlenerek bu durum azaltılabilir. Tıpkı sorunlar gibi çözüm stratejilerini de dört ana başlık altında ele alabiliriz.

Öğrenciye yönelik stratejiler, öğrencinin yaşadığı durumlardan kaynaklanan başarısızlıkla mücadele etmek için etkili bir yöntem de önemlidir. Motivasyonun arttırılması ve özgüvenin sağlanmasında uzman desteği oldukça olabilir. Bireysel öğrenme tekniği analizi yapılarak öğrenciye uygun öğrenme metotları geliştirilebilir. Öğrenciye uygun teknik ve planlama başarısızlık azaltılabilir. Etüt ve planlı çalışma da bu kapsamda ele alınabilir. Öğrencinin derslerini etüt etmesi ve planlı şekilde çalışma alışkanlığı kazanması bireysel öğrenme tekniklerinin işlevselliğini arttırmakta önemlidir. Öğrencinin potansiyeline uygun gerçekçi hedefler belirlemek ve kademeler halinde yükseltmek öğrencinin motivasyonunu yükseltmekte önemlidir. Öğrencinin motivasyonun güçlendirilmesi ve özgüveninin arttırılması da bu planlı çalışma sürecinde öğrencinin daha motive ve zinde şekilde dersleriyle ilgilenmesi önemlidir. Bu konuda öğrencinin psikolojik destek alması süreci hem kendisi hem de ailesi adına daha kolay ve sürdürülebilir hale getirebilir.

Aileye yönelik stratejiler, aile içi durumlardan dolayı sorun yaşayan öğrencilerin durumu için oldukça önemlidir. İlgili ve destekleyici tutumların arttırılması öğrencinin okul başarısını arttırmada önemlidir. Önemsenen ve başarısı desteklenen öğrenci gerekli motivasyonu kazanmakta daha başarılı olabilir. Ev içindeki eğitim ortamının öğrenciye uygun şekilde düzenlenmesi de okul başarısını doğrudan etkilemektedir. Sessiz ve dikkat dağıtıcı olmayan bir çalışma ortamı hazırlanmalıdır. İletişimi güçlendirerek öğrencinin okul yaşantısını, sorunlarını ve duygularını dinlemek de hem gerekli önlemlerin alınması hem de öğrencinin desteklendiğini hissederek daha pozitif şekilde derslerine odaklanmasını sağlayabilir. İletişimin bir diğer önemli rolü de öğrenciyi daha yakından tanıyarak, onun çalışma metotlarını, eğilimlerini, ilgilerini, yeteneklerini ve kapasitesini tanımaktır. Öğrenciye uygun şekilde destek olabilmek için öğrencinin ailesi tarafından etraflıca tanınması oldukça önemlidir. Rol model oluşturmak için de ev içinde kitap okuma, düzenli çalışma gibi davranışları ev ortamında sergilenebilir. Bu süreçlerin sistemli şekilde ilerlemesi ve çözüm stratejilerinin etkili olması için aile danışmanlığı ve psikolojik destek hizmetlerinden yardım alınabilir.

Okula yönelik stratejiler, öğrencinin okulla ilgili sorunlarını aşması konusunda oldukça önemlidir. Okulun öğrenci için sağlayacağı özelleştirilmiş destekleyici imkânlar dersler konusundaki verimliliği arttırabileceği gibi aynı zamanda olumlu bir duygu durum sağlayarak öğrencinin motivasyonuna da olumlu etkide bulunabilir. Bu konuda bireyselleştirilmiş eğitim, özel dersler gibi imkânların sağlanması oldukça önemlidir. Öğrenci-öğretmen iletişiminde olumlu, destekleyici ve öğrenciye değer veren bir yaklaşım sağlanabilir. Bu iletişim öğrencinin anlaşıldığını ve kendisi ile ilgilenildiğini hissettirerek okula ile ilgili olumsuz durumlarla mücadele etmekte oldukça elzemdir. Okulun rehberlik hizmetlerinden ve akran destek gruplarından destek alınabilir. Bu sayede öğrencinin okul ve eğitim ile bağları güçlendirilebilir.

Sonuç Olarak

Okul başarısızlığı, öğrencinin hedeflediği akademik başarıya ulaşamaması, potansiyelini tam olarak kullanamaması ve bu durumun öğrenci, aile, okul ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkmasıdır. Başarısızlığın sebepleri öğrenciye bağlı motivasyon kaybı, öğrenme güçlükleri ve dikkat sorunlarından; aile içi iletişim eksikliği, sosyo-ekonomik yetersizlik ve baskıcı tutumlardan; okul kaynaklı iletişim sorunları, tekdüze eğitim yöntemleri ve yetersiz destek hizmetlerinden; çevresel ve toplumsal etkenlere kadar geniş bir yelpazede değerlendirilebilir. Bu nedenle çözüm stratejilerinin de çok boyutlu ele alınması gerekir. Öğrenciye uygun bireysel öğrenme teknikleri geliştirilmesi, planlı çalışma alışkanlığı kazandırılması, ailelerin destekleyici tutum sergilemesi, okulun ise bireyselleştirilmiş eğitim ve rehberlik hizmetleri sunması bu süreçte önemli adımlardır. Tüm bu yaklaşımların etkili ve sürdürülebilir olabilmesi için psikolojik destek hizmetlerinin sürece dâhil edilmesi, öğrencinin duygusal ve akademik ihtiyaçlarını karşılamada kritik bir rol oynarken, aile ve okulun çözüm sürecine daha bilinçli ve sağlıklı bir şekilde katkı sağlamasına da yardımcı olmaktadır.

Çocuk Psikolojisi, Çocuk Psikoloğu, Ergen Psikoloğu, Karşıyaka Psikolog, Bostanlı Psikolog, Pedagog, İzmir Psikolog