Alışveriş Bağımlılığı: Tanı ve Tedavi Rehberi

“Çok fazla indirim vardı dayanamadım.”

Hemen hemen her gün karşımıza hayatımızı renklendirecek harika fırsatlar, yeni ürünler ve hizmetler için reklamlar çıkmaktadır. Hepimiz bu reklamların ve fırsatların cazibesine kapılıp bazen gerektiğinden fazlasını satın alıp normalin ötesine geçebiliyoruz. Böylece sahip olduğumuz alışveriş alışkanlıkları, alışveriş bağımlılığına dönüşüyor.

Alışveriş bir bağımlılık haline geldiğinde alıcı, alışveriş yapma isteğine karşı koyamaz ve zorunlu olarak alışveriş yapar. Birini alışveriş bağımlısı olarak etiketlemek şaka olarak yapılabilir, ancak milyonlarca insan için zorlayıcı bir satın alma bozukluğu çok ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Alışveriş bağımlılığı, mali duruma ve ilişkilere zarar verir. Bir alışveriş bağımlılığının belirtilerini tanımak ve bu bozukluğun üstesinden gelmek için gereken yardımı almak çok önemlidir.

Alışveriş Bağımlılığı Nedir?

Alışveriş bağımlılığının literatürdeki adı, takıntılı veya kontrol edilemeyen bir şeyler satın alma dürtüsü olarak tanımlanan Oniomania ‘dır. Uzmanlar buna kompulsif satın alma bozukluğu adını verir ve aynı zamanda kompulsif harcama ve patolojik satın alma olarak da bilinir. Yapılan araştırmalara göre kompulsif satın alma, diğer davranışsal bağımlılıklara benzer. Dürtü kontrolü veya obsesif-kompulsif bozukluklarla doğrudan ve ilgili bağlantıları bulunmaktadır. 

İhtiyaç duydukları ürünleri elde etmek için günlük olarak alışveriş yapan tüketicilerin aksine, zorunlu alışveriş yapanlar daha iyi hissetmek için bir şeyler satın alırlar. Alışveriş, bize zevk ve neşe veren endorfin hormonunu salgılatır. Alışveriş bağımlılığı da bu tatmin olma duygusu ile gelişir. 

Alışveriş Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?

Birçoğumuz alışveriş yapmaktan keyif alır fakat kompulsif alıcılar için bu deneyim çok daha yoğundur. “İyi bir fırsatı” kaçıramazlar. Satın alınan ürünlerin çoğu hiç kullanılmaz ve bu durum yerini bir "zevk" alışverişinin anıları olarak toplamaktan öteye geçemez.

Kompulsif alışveriş yapan kişilerin çoğu şiddetli derecede kaygı geliştirir ve ancak bir satın alma ile rahatlamaya ulaşabilir. Bu zorlayıcı satın alma, kaygının altında yatan nedenleri ortadan kaldırıp rahatlama sağlar fakat bu rahatlama geçicidir. Bu rahatlama arayışı, zamanla kişinin zamanının önemli bir bölümünü kaplar. Kompulsif alıcılar alışveriş alışkanlıklarını gizlemenin yollarını aradıkça, bu alışkanlık hızla borç biriktirmeye doğru gider.

Alışveriş bağımlılığı (oniomania) belirtileri şunları içerir:

· Ödeyebileceğinizden daha fazla para harcamak.

· Bir kredi kartını diğerini ödemek için kullanmak.

· Kızgın, stresli veya depresyondayken alışveriş yapmak.

· Alışveriş yaparken limitlere veya listelere uymamak.

· Finansal istikrarın sınırında yaşamak (zarar kira veya kamu hizmetleri vb. ödüyor).

· Arkadaşlardan ve aileden satın alınanları gizlemek.

· Dürtüsel satın alımlardan bir gün sonra suçluluk duymak.

Alışveriş Bağımlılığından Üstesinden Nasıl Gelinir?

Alışveriş bağımlılığını yenmek, muhtemelen bir psikologdan veya destek grubundan yardım almayı gerektirecektir. İhtiyaçlarınıza ve kaynaklarınıza bağlı olarak, bağımlılıktan kurtulmaya yaklaşmanın birçok yolu vardır.

● Destek Grupları

Bağımlılıkla mücadele eden ve iyileşme sürecinde olan kişilerin desteklerini ve kendileri için neyin işe yaradığına dair hikayelerini paylaşmak üzere buluştuğu destek grupları bulunmaktadır. Bağımlılıkla mücadele edenleri bulmak, iyileşmenizde önemli bir fark yaratabilir.

● Psikoterapi

Her türlü bağımlılık ve ruh sağlığı bozuklukları için terapi hizmeti verilmektedir. Bire bir hizmetler, doğru yola girmenize yardımcı olmak için kişiselleştirilmiş terapi hizmeti sunar. Birçok bağımlılık gibi, kontrollü bir ortamda harcama alışkanlıklarınızı kırmak için bağımlılık merkezleri mevcuttur. Bu merkezler, davranışsal bağımlılıkları yatarak ve ayakta rehabilitasyon ve danışmanlık ile kontrol altına almaktadır.