Bağımlı İlişkiler: Farkındalık ve Değişim

İlişki Bağımlılığı Nedir?

İlişki bağımlılığı, kişinin bir ilişki içinde olma isteğine sağlıksız ve saplantılı olma durumudur.

Bir ilişki içinde olmak, herkesin yaşamayı hak ettiği güzel bir duygudur. Sevecek ve sevilecek birine sahip olmak hayatta herkesin sahip olmak istediği duygulardandır. Ancak, ilişki isteği bazen sağlıksız bir şekilde tezahür edebilir. Bu istek, insanların kendilerine ve sevdikleri insanlara zarar verecek şekilde tuhaf ve mantıksız davranışlar sergilemesine neden olabilir.

Bu tür bir bağımlılığı olan insanlar genellikle gerçekçi olmayan ilişki standartlarına ve beklentilerine sahiptir. Bunlar beklentilere karşılık alamadıklarında ise, akıl sağlıkları ve dolayısıyla hayatları bu durumdan olumsuz etkilenir. 

İlişki bağımlısı insanların partnerleriyle genellikle sağlıklı olmayan takıntıları vardır. Partnerlerini daima kontrol altında tutmaya çalışırlar. Diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi, ilişki bağımlısı kişi de kontrolü dışında davranış ve dürtüler sergileyebilir. Ancak uygun terapi ve yaklaşım ile sağlıksız davranış ve sevgiye karşı tutumlarını unutabilir, sağlıklı ve sevgi dolu bağlantılar kurmayı öğrenebilirler.

İlişki Bağımlılığının Belirtileri

İlişki bağımlılığı kişiden kişiye biraz farklı görünebilir. İlişki bağımlılığının en yaygın olarak tanımlanabilir semptomu, partnerinizi çok sık aramak veya hatta onu takip etmek gibi kompülsiyonlar (zorlantılı davranışlar) geliştirmemize neden olan zihnimizdeki sağlıksız  düşüncelerdir.

İlişki bağımlılığı genellikle aşağıdaki şekillerde kendini gösterir:

Partneriniz olmadığında kaybolmuş veya kökünden sökülmüş hissetmek

Partnerinize aşırı bağımlı hissetmek

Partnerinizle aranızdaki ilişkiye, 

hayatınızdaki diğer tüm kişisel ilişkilerden daha fazla öncelik vermek, bazen aileniz ve arkadaşlarınızla olan diğer kişisel ilişkilerinizi tamamen ihmal etme noktasına gelmek

Romantik olarak atmış olduğunuz adımlara karşılık bulamadığınızda depresyona girmek

Sizin için iyi olmadığını bildiğiniz partnerlerle bile sürekli romantik ilişkiler içinde olmaya çalışmak

Romantik bir partneriniz olmadığında veya bir ilişkiniz olmadığında umutsuz hissetmek

Sağlıksız veya toksik ilişkilerden ayrılmayı zor bulmak

Partnerinize veya sevdiğiniz ilgiye karşı hissettiğiniz duyguların yarattığı yıkım nedeniyle yanlış kararlar vermek (örneğin, işinizi bırakmak veya ailenizle bağlarınızı koparmak)

Partnerinizi veya ilişkinizi saplantılı bir şekilde hayatınızı bozacak kadar çok düşünmek

İlişki bağımlılığının yukarıda belirtilmeyen birçok başka belirtisi vardır. Bunun nedeni, durumun semptomlarının geniş ve değişken olması ve insanların duygularını benzersiz bir şekilde ifade etmesidir. Yani, bir kişinin duygularını ifade etme şekli, o kişide görülen ilişki bağımlılığı semptomlarını belirler.

İlişki bağımlılığının belirtileri de şiddete göre değişir. Sık sık aramak gibi bazı işaretler zararsız görünebilirken, bir sevgiliyi takip etmek veya etkileşimde bulundukları kişileri kısıtlamak gibi diğerleri daha zararlıdır.

İlişki Bağımlılığı Terapisi

İlişki bağımlılığından kurtulmak zor olabilir ancak imkansız değildir. Bunun nedeni, evrensel olarak tanınan bir psikopatolojik durum olmaması, teşhis ve terapisinin genellikle terapistinizin takdirine bağlı olarak yapılmasıdır. İlişki bağımlılığına da diğer bağımlılık biçimlerine benzer şekilde yaklaşılabilir. Psikoterapinin ilişki bağımlılığından kurtulmak konusunda etkili olabileceği çoğu kimse tarafından kabul edilen bir durumdur. 

Bağımlılıkların terapisinde kullanılan yöntemlerden en yaygın olanı bilişsel-davranışçı terapidir (BDT). BDT ile terapistiniz, bağımlılık yapan davranışlarınızı tetiklemeye katkıda bulunabilecek sorunlu düşünce kalıplarını ortaya çıkarmak için sizinle birlikte çalışacaktır. Bu yöntem dışında dinamik terapi, şema terapi ve diğer davranışçı terapilerde kullanılabilmektedir. 

İlişki Bağımlılığıyla Başa Çıkma Yolları 

İlişki bağımlılığıyla yaşamanın en zorlu yanlarından biri, bir sorununuz olduğunu fark etmemektir.

İlişki bağımlısı olan pek çok insan, partnerlerine karşı takıntılı duygular ya da ilişkiye ilgisini ifade etmenin neden sorunlu olduğunu anlayamaz.

İlişki bağımlılığı belirtileri gösteriyorsanız, mümkün olan en kısa sürede bir uzman ile görüşün. Uygun terapi yaklaşımı ve istikrar ile, sevginizi ifade etmenin daha sağlıklı yollarını keşfedebilirsiniz.

Bir ilişki bağımlılığınız varsa, yardım ararken durumunuzla başa çıkmanıza yardımcı olacak bazı ipuçları:

Yalnız olmanın normal bir durum olduğunu kabul edin.

Bağımlılığınızın nedenlerini ve tetikleyicilerini keşfedin ve yeni bir ilişkiye girmeden önce terapide biraz ilerleme sağladığınıza emin olun. 

Yinelenen kalıplara dikkat edin: Bir ilişki bağımlısı, herhangi bir ilişkide bile tipik olarak aynı davranış kalıbını sergileyecektir. İçinde bulunduğunuz romantik ilişkilere bir göz atın ve yinelenen kalıpları belirleyin.

Kendinize yatırım yapın: Kendi gelişiminize yatırım yapmak için zaman ayırmak, yeterli hissetmenin harika bir yoludur. Bağımlılıklardan kurtulmada yeterlilik hissi koruyucu bir faktördür. İlişki bağımlılığı ile, insanlar genellikle kendilerini ve kendi ihtiyaçlarını ihmal eder.

Sosyalleşin: İlişki bağımlısı olan kişilerin ilişkileri olduğu sırada sosyal çemberleri oldukça dardır ve hayatlarında bağımlı oldukları kişiden başka kişi sayısı hiç denecek kadar azdır. Unutmayın, Sosyal çevrenizi sadece bir kişi oluşturuyorsa onu oradan çıkarmak hiç de kolay olmayacaktır. 

Bir ilişki bağımlılığıyla karşı karşıya olduğunuzu düşünüyorsanız, bilin ki yalnız değilsiniz; bu tür duygusal zorluklarla karşılaşan veya bunlarla uğraşan başkaları da var. İyi haber şu ki, bir bu konuda uzman bir terapist, kendiniz ve başkalarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmayı öğrenmenize yardımcı olabilir.