Çocuklarda Deprem Korkusu ve Başa Çıkma Yolları

Deprem günlük yaşantımızı etkileyen bir afettir. Ülkemiz Alp-Himalaya deprem kuşağında yer aldığı için deprem, sık sık görülen bir doğal afettir. Oluşturduğu can ve mal kaybı riski dolayısıyla insanları endişelendirir ve korkutur. Deprem, depremi yaşayan insanlarda yaş fark etmeksizin psikolojik etkiler bırakır. Çocuklar da yetişkinler gibi depremlerden korkabilirler. Çocukların yetişkinlerden daha fazla etkilenmelerinin sebebi depremin ne olduğunu ve neyden kaynaklandığını anlayamamalarıdır. Çocukların etkilenme seviyelerini ailesinin deprem anı tepkisi, aldığı sosyal destek, depremin şiddeti, çocuğun yaşı, çocuğun deprem öncesi yaşantısı, ailenin sosyoekonomik durumu gibi değişkenler etkiler. Okul çağı öncesi çocuklar, depremin etkilerini daha fazla hissederler çünkü yaşam deneyimi az olduğu için kayıp ve hayat kalitesinin değişimine uyum sağlamakta zorlanabilirler ve başa çıkma mekanizmaları henüz yetişkinler kadar gelişmemiştir. Araştırmalar, depremin cinsiyet fark etmeksizin çocukların yaşantısını etkilediğini gösteriyor. Peki depremi yaşayan çocuklarda ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir?

DEPREM KORKUSU OLAN ÇOCUKLARDA GÖRÜLEBİLECEK PROBLEMLER

· Uyku problemleri

· Ebeveynden ayrılamama

· Yalnız başına uyuyamama

· Hırçınlık

· Ağlama krizleri 

· Yalnızlıktan korkma 

gibi problemler yaşarlar. Deprem gibi büyük bir kriz sonrası herhangi bir aile üyesini ve sevdiği kişileri, evini kaybeden bir çocukta geleceğe yönelik karamsarlık ve umutsuzluk görülebilir. Bu belirtiler kişinin işlevselliğini bozacak derecedeyse ilk bir ay için akut stres bozukluğu, bir aydan sonraki dönemdeyse Travma sonrası stres bozukluğu olarak adlandırılır. Hiçbir belirtisi olmasa bile, göçük altında kalmış veya depremi deneyimlemiş çocukların bir psikolog / uzman desteği alması gerekebilir.

ÇOCUĞUM DEPREMDEN KORKUYOR, NE YAPMALIYIM? 

Öncelikle çocuğun yaşına bağlı olarak bilimsel olmayan bir dille kısa ve öz şekilde depremin ne demek olduğunu anlatabilirsiniz. Bu onların belirsizlikle baş başa kalmamalarını sağlayacaktır. Anlatırken görsel ve yazılı materyallerden yararlanabilirsiniz veya oyun şeklinde de gösterebilirsiniz. Aileler ve öğretmenler çocuğa depremin doğal ve olması gereken bir olay olduğunu bir kez daha olup olmadığını bilemeyeceklerini fakat bunun için gerekli önlemleri alırlarsa güvende olacaklarını anlatmalı ve gerekli sosyal desteği sağlamalıdır.

Kendi davranışlarınıza ayrıca dikkat edebilirsiniz, çocuğun davranışını sizinkinin belirliyor olduğunu unutmayalım. Çocukların medyadaki haberlerden ve görüntülerden uzak tutulması önemlidir. Ayrıca çocuğunuzun depremle ilgili oyunlar oynamasına, resim çizmesine engel olmayın, bu onun depremi işlemesine ve korkusunu azaltmasına yardımcı olacaktır. Bu konuda oyun oynaması gerekli görülen ve istenilen bir tepkidir.

“Korkma” ve “Abartma” gibi reddedici tepkiler yerine “Duygularını anlayabiliyorum”, “Çok korkuyorsun anlayabiliyorum, biz de korkuyoruz fakat bununla baş edebiliriz, önlem alabiliriz” gibi cümlelerle kendinizi ifade ederseniz çocuğunuzun kaygıları yatışabilir ve yalnız olmadığını, anlaşıldığını hissedebilir.

Böyle bir süreçte bir psikolog desteğine başvurup süreci profesyonel bir şekilde yürütmek, çocuk için daha iyi olacaktır. Çocuklarda gelişen kaygı, korku ve diğer psikolojik etkilerin bulgularının azaltılmasında kullanılan faydalı terapi yaklaşımları vardır. Oyun terapisi, EMDR terapisi bu yaklaşımlardan bazılarıdır. 

Son olarak unutmamalıyız ki deprem; her gün yaşadığımız, alışkın olduğumuz ve çoğumuzun kolaylıkla uyum sağladığı sıradan bir durum değildir. Bu tarz tepkiler, ilk 1-2 ay içi, anormal bir duruma verilen normal tepkilerdir.