Çocuklarda Odaklanma: Sorunlar ve Çözüm Yolları

Odaklanma Zorluğu Nedir?          

Odaklanma zorluğu, günümüzde birçok çocuğun hatta yetişkinlerin dahi karşılaştığı yaygın bir sorundur. Odaklanma zorluğu, dikkat dağınıklığı, zihinsel dağınıklık veya dikkat eksikliği olarak da adlandırılabilir. Odaklanma sorunu, çocukların okul veya günlük yaşam aktiviteleri sırasında dikkatlerinin hızlıca dağılmasına, kolayca sıkılmasına, zihinlerini diğer konulara kaydırmasına veya uzun süreli dikkat gerektiren görevlere yoğunlaşma güçlüğüne sebep olabilir. Dolayısıyla tüm bu durumlar, çocuğun okuldaki akademik başarısını ve günlük aktivitelerdeki performansını olumsuz yönde etkileyebilir. 

Çocuğum Neden Odaklanamıyor?

Çocuklarda odaklanamama problemini çözebilmek için önce odaklanamamasına neden olan faktörleri tespit etmek ve o durum ve koşullar doğrultusunda çözüm yoluna gitmek önem arz etmektedir. Çocuklarda odaklanma güçlüğüne neden olabilecek birçok faktörden söz edilebilir:

1-) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB): DEHB, çocuklarda en yaygın odaklanma sorunlarından biridir. Bu durum, dikkat süresi, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle karakterizedir. DEHB'nin tam nedeni henüz tam olarak anlaşılamamış olsa da, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir. DEHB, nörolojik bir bozukluk olduğu için mutlaka bir psikolog / uzman desteğine başvurulması gerekir. Ağır seyreden, yani günlük hayatta aşırı hareketlilik, odaklanamama ve dürtüleri kontrol edememe sonucu işlevselliği ciddi seviyelerde düşüren durumlarda ilaç desteği alınması gerekebilir. 

2-) Duygusal ve sosyal faktörler: Çocukların dikkatini etkileyebilecek çeşitli duygusal ve sosyal faktörler vardır. Örneğin, aile içi stres, boşanma, taşınma gibi yaşam değişiklikleri, aile içi veya okulda yaşanan problemler, arkadaş ilişkilerinde zorluklar şiddetli bir anksiyeteye sebep olabileceği için odaklanma güçlüğüne yol açabilir.

3-) Uyku düzeni: Uyku eksikliği, konsantrasyon güçlüğü, hiperaktivite ve davranış problemleriyle ilişkilendirildiği için yetersiz ve düzensiz uykunun, çocuklarda dikkat sorunlarına yol açabildiği söylenebilir. Bu nedenle bir çocuğun dikkatini toplayabilmesi için uykusunun yeterliği ve düzenliliğine dikkat edilmelidir. 

4-) Beslenme faktörleri: Beslenme, çocukların odaklanma yetisini etkileyebilecek önemli bir faktördür. İyi bir beslenme düzeni, çocuğun zihinsel ve fiziksel sağlığını destekler ve odaklanma sorunlarıyla başa çıkmasına yardımcı olur. Omega-3 yağ asitleri (balık, ceviz gibi), B vitaminleri (tam tahıllar, yeşil yapraklı sebzeler), demir içeren besinler, dikkat ve konsantrasyonu destekler. Kafein içerikli içecekler, enerji içecekleri, şeker düzeyi yüksek atıştırmalıklar, enerjiyi geçici olarak arttırabilir ancak uzun vadede odaklanamama problemlerine neden olabilir. Bu neden bu tarz yiyeceklerin tüketilmesi sınırlandırılabilir. Aynı zamanda yetersiz su tüketimi de çocukların zihinsel ve fiziksel performanslarını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle günlük su tüketimi miktarının yeterli düzeyde olması, özen gösterilmesi gereken faktörlerden biridir. 

5-) Ekran süresi: Aşırı televizyon izleme, bilgisayar oyunlarına fazla zaman harcama veya diğer elektronik cihazlara aşırı bağımlılık, çocukların odaklanma yetilerini olumsuz yönde etkileyebilir.

6-) Öğrenme güçlükleri: Bazı çocuklar, disleksi, dispraksi, dilsel veya diskalkuli gibi öğrenme güçlükleri yaşayabilir. Bu durumlar, çocuğun dikkatini etkileyebilir ve odaklanma sorunlarına yol açabilir.

7-) Çevresel faktörler: Gürültülü veya karmaşık bir çalışma ortamı, dikkat dağıtıcı faktörlerin fazla olması veya uyaranların yoğun olması, çocukların odaklanma yeteneklerini zorlayabilir.

Çocuğum Odaklanamıyor Ne Yapmalıyım?

Çocuğunuzun odaklanma sorunu yaşadığını fark ettiyseniz, ilk olarak odaklanma sorununun neyden kaynaklandığını fark edebilmek adına gözlem yaparak başlayabilirsiniz. Çocuğunuzun odaklanma sorunu ne zaman ve hangi durumlarda ortaya çıkıyor? Belirli zamanlarda veya belirli etkinliklerde mi daha fazla sorun yaşıyor? Gözlem yaparak, sorunun nedenlerini anlamaya çalışabilirsiniz.

1-) Çocuğunuzun dikkatini dağıtan faktörleri azaltacak uygun bir çalışma ortamı oluşturarak gürültüyü en aza indirip, dağınıklığı düzenleyip rahat bir çalışma masası veya alanı sağlayabilirsiniz.

2-) Rutin ve yapı planlayabilirsiniz. Belirli bir günlük rutin oluşturarak ve çalışma saatlerini düzenli tutabilirsiniz. Ayrıca, görevleri parçalara bölerek, küçük hedeflere odaklanmalarını sağlayabilirsiniz.

3-) Çocuğunuzun dikkatini uzun süre sürdüremediğini fark ettiyseniz kısa süreli çalışma periyotları belirleyebilirsiniz. Uzun süreli odaklanma zor olabilir, özellikle çocuklar için. Çocuğunuzun dikkat süresini artırmak için çalışma periyotlarını kısa tutup ve sık sık mola vermesine izin verebilirsiniz. Kısa molalar, enerjiyi yenilemesine ve dikkatini toplamasına yardımcı olabilir.

4-) Çocuğunuzun dikkatini çekmesi ve sürdürebilmesi için ilgi çekici ve etkileşimli öğrenme yöntemleri kullanabilirsiniz. Örneğin, oyunlaştırılmış öğrenme materyalleri veya eğlenceli etkinliklerle dikkatini artırabilirsiniz.

5-) Düzenli fiziksel aktivite, çocuğunuzun enerjisini yönetmesine ve odaklanma becerilerini geliştirmesine yardımcı olabilir. Spor, oyun veya açık havada aktiviteler gibi fiziksel etkinliklere zaman ayırmasını sağlayabilirsiniz.

Odaklanma sorunu, bazı durumlarda daha ciddi bir altta yatan sorunun belirtisi olabilir. Eğer odaklanma sorunu, günlük yaşamınızı önemli ölçüde etkiliyorsa veya sürekli bir şekilde devam ediyorsa, bir psikoloğa danışmanız önemlidir. Bir psikolog veya pedagog, çocuğunuzun durumunu profesyonel bir şekilde değerlendirebilir ve size uygun bir yol haritası oluşturabilir.