Öz Şefkat: Kendini Anlama ve Kabul Sanatı

Öz şefkat nedir?

Öz şefkat insanın kendisinin diğer insanlara sunduğu şefkati, kötü olaylarda kendisine de gösterebilmesi durumudur. Aynı zamanda kişinin kendisine gösterdiği merhamet ve sevgi anlamına gelir.

Öz şefkati kullanabilen insanlar yaşadıkları başarısız veya acı verici durumlarda kendisini yargılamadan anlamaya çalışırlar. Öz şefkat, kendi duygusal ve zihinsel ihtiyaçlarını karşılayabilmek olarak da ifade edilebilir. Bu kavramı kullanabilen insanlar yaşam memnuniyet ve tatminlerini ayrıca iyimserliklerini arttırabilirler. Bu durum insanı stres kaygı ve depresyon gibi olumsuz durumlardan koruyabilir. Aynı zamanda insan hayatının sağlıklı olarak devam etmesi için kendine şefkat göstermek önemli bir yaşama arzusu getirir. 

Neff (2003a) öz şefkatin insanın yaşadığı kötü hayat tecrübelerinden sonra ortaya çıkan üç temel unsura sahip olduğunu belirtir. Bu kavramlar: öz sevecenlik (self-kindness), ortak paydaşım (common humanity), bilinçli farkındalıktır (mindfulness). Bu unsurlar birbirinden farklıdır ancak birbirleriyle sürekli olarak bir etkileşim halindedirler ve insanın zihinsel açıdan kendisini daha sağlıklı bir hale getirmesine yardımcı olurlar.

Öz Sevecenlik (Self Kindness): Öz şefkat kavramının üç temel unsurundan birisi olan kendine naziklik (öz sevecenlik) insanın kendisine karşı yumuşak, anlayışlı ve merhametli olarak kendisini anlamaya çalışmasıdır. Kendisini yaftalamamasını ve eleştirilerden uzaklaşmasını sağlar ve daha çok kabul edici bir tutum sergiler. Aynı zamanda hatalarımızı kabul etmeyi de içerir.

Ortak Paydaşım- Evrensellik (Mindfulness): Bu unsur şu anın farkındalığı anlamına gelir. İnsanın o an içinde yaşadığı duyguları, deneyimleri yargılayıcı olmayan ve sevecen bir dikkatle ele alabilme, odaklanabilme becerisidir. Ortak paydaşım, öz şefkatin temel unsurlarındandır.

Bilimsel verilere baktığımızda, öz şefkat ve insanın yaşamından memnuniyeti ve mutluluğu, tatmin hissi öz şefkatin artışıyla birlikte artar yani birbirleriyle ilişki içerisindelerdir. Bu durum ise insanın yaşama hevesine olumlu olarak etkili olur ve insanın ihtiyaç doyumunu sağlayabilir. Aynı zamanda kişinin mutluluğuna da bu artış katkı sağlayabilir. Mutluluk kavramı da zaten yaşama hevesi için çok önemlidir. Tüm bunlara bakarsak insanın olaylara karşı iyimserliği de olumlu olarak etkilenir.

Yine bilimsel verilere baktığımızda öz şefkatin bu sefer olumsuz olarak azalması insanı negatif olarak etkiyebilir. İnsanı negatif olarak etkilediği durumlar şunlardır: depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu. Öz şefkatin olumsuz etkilendiği durumlarda depresyonu etkilemesi bireyin yaşam motivasyonunu düşürebilir ve bu durum sürekli hale gelebilir. Öz şefkatin azalması burada görülen olumsuz olguları negatif etkiler ve insanların bu olguları yoğun olarak hissetmesine sebep olabilir.

Öz şefkat kavramı Dr. Kristin Neff’in incelemeleriyle birlikte günümüzde şu anki popülerliğine ulaştı. Bu nedenle oldukça üzerinde durulan ve araştırılan bir konu olarak psikoloji alanında da yerini aldı. Kavram insanın zihinsel olaylarını anlama ve çözmede etkili bir araç olarak kabul edilir ve kişisel gelişim ve ruh sağlığı, psikoterapi alanlarında da yoğun ilgi görüyor. İnsanın öz şefkat becerisini geliştirebilmiş olması bireyin ruhsal iyi oluşuyla yakından alakalı olup insanı kendini tanımaya yakınlaştırır. Bu anlamda psikologlar insanlara öz şefkat davranışlarıyla tanıştırma ve öğretme yaklaşımını kullanabilirler. Çeşitli teknikler kişinin yaşama hevesini arttırır ve bu artış psikolojik danışmanların sayesinde de olabilir. Ayrıca danışmanlar öz şefkat alanındaki gelişmeleri takip edip destekleyerek yeni araştırmaların önünü açabilirler. Bu durum kavramın daha hızlı yayılıp öğrenilmesine katkı sağlar. Aynı zamanda öz şefkat psikologların kişisel olarak iyi olmaları açısından da önemli rol oynar. Öz şefkati iyi bilen bir psikolog bu kavramı özüne uygulamayı başarırsa durumdan pozitif etkilenebilir.