Yetişkinlerde Dikkat ve Odaklanma Sorunları

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); aşırı hareketlilik, dikkatsizlik ve dürtüsellikle tanımlanan nörogelişimsel bir bozukluktur.  Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında en sık rastlanan bozukluklardan biridir. Bir kişiye Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı konulabilmesi için semptomların 12 yaşından önce başlamış olması gerekmektedir. Tanı konulabilmesi için her ne kadar belirtilerin çocukluk çağında başlaması gerekse de araştırmalar, çocukluk yıllarında başlayan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite (DEHB) semptomlarının ergenlikte sürme oranının %50.0-80.0, yetişkinlikte sürme oranının ise %30.0-50.0 arasında olduğunu göstermektedir. 

YETİŞKİNLERDE DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?

1-) Dikkat Eksikliği

• Görev ve aktivitelere odaklanmakta zorlanma 

• Yoğun dikkat ve zihin çalıştırma gereken durumlardan kaçınma

• Sık sık önemli işleri veya görevleri unutmak 

• Eşyalar ve evraklar arasında sık sık düzensizlik yaşama ve dağınıklık hali 

• Plan yapma, görev düzenleme ve organizasyonda güçlük yaşama

• İşte veya okulda basit hatalar ve dikkatsizlikler yapma 

• Dikkatsizlikler nedeniyle işte veya okulda performansta düşüş yaşama ya da gereğinden fazla çaba sarf ederek performansı düşürmemeye çalışma

2-) Hiperaktivite 

• Uzun süreli oturamama, otursa bile ayak, bacak, omuz ve el-kol sallama gibi hareketlerde bulunma. 

• Olaylar ya da durumlardan bağımsız olarak tırnak yeme, tırnak etleriyle oynama 

• Sürekli olarak yer değiştirme gereksiniminde bulunma 

• Durmaksızın bir şeylerle uğraşma veya oynama 

• Sessiz ve sakin bir ortamda bile içsel huzursuzluk yaşama 

• Sabırsızlık

• Aynı anda birden fazla işle uğraşmaya çalışmak

• İşleri, görevleri ya da yapması gerekenleri tamamlayamama ve tamamlayamadıkları için stres yaşama.

  
  

3-) Dürtüsellik 

• Sonuçlarını düşünmeden karar alma ve harekete geçme 

• Sosyal etkileşim halinde iken düşünmeden konuşma 

• Başkalarının cümlelerinin sonunu tamamlama

• Başkalarının cümlelerini bitirmelerine izin vermeden araya girme 

• Abartılı ve ani tepkiler verme eğilimi

• Ani ve riskli davranışlarda bulunma

  
  

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), her bireyde farklı şekilde seyir edebilir ve semptomları farklılık gösterebilir ancak genel olarak Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), semptomları kişinin hayat kalitesini belirgin seviyede düşürür niteliktedir. 

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)'na Eşlik Eden Diğer Ruhsal Problemler 

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)’na eşlik eden bozukluklara Anksiyete bozuklukları, Obsesif Kompulsif Bozukluklar, Duygudurum Bozuklukları, Antisosyal Kişilik Bozukluğu, Alkol Madde Kullanım Bozuklukları örnek olarak verilebilir. Bu eşlik eden ruhsal bozukluklar bazen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) semptomlarının gizlenmesine neden olabilir. Böylece diğer patolojik bozukluklar yanında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) göz ardı edilebilir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite (DEHB)’nin diğer ruhsal bozuklukların klinik görünümünde bir sonuç yerine sebep olarak rol oynayabilir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)’nin neden olduğu huzursuzluk hissinin çevresel tetikleyicilerle, dağınıklık ve savurganlığın yol açtığı kaygı ile beraber anksiyete bozuklukları da eşlik edebilir. Ayrıca, dürtüsellik ve riskli davranışlara eğilim de Antisosyal Kişilik Bozukluğu ve tüm bağımlılık davranışlarıyla ilişkilidir.

Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Neden Önemlidir?

Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)’unda görülen semptomlar da çocuklukta görülen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite (DEHB) semptomları gibi hayatı olumsuz etkileyecek düzeyde olabilir. Özellikle yetişkinlikteki hiperaktivite ve dürtüselliğin kontrolünün sağlanamaması tüm bağımlılıklar için riski arttırmaktadır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite (DEHB)’li bireyler huzursuzluklarını ve hiperaktivitelerini baskılamak ve yatıştırmak için dürtüsel bir şekilde, sakinleştirici ya da keyif verici etki yaratan maddeler kullanmaya; kumar, oyun, alışveriş, seks, ilişki bağımlılığı geliştirmeye yatkınlık gösterirler. Ayrıca, etkili dinlemedeki yetersizlikleri, dürtüsellik nedeniyle başkalarının sözünü kesme, ani öfkelenme, duygulanımdaki anlık iniş çıkışlar, konuşma sırasında sıkılma, göz teması kuramama ve karşısındaki kişinin cümlelerinin sonunu tamamlama gibi davranışları sebebiyle sosyal ilişkilerinde, aile ilişkilerinde ve romantik ilişkilerde anlaşmazlık ve uyumsuzluk gibi sorunlarla karşı karşıya kalabilirler. Sabırsızlıkları, dikkatlerini sürdürmekte zorlanmaları ve işleri, görevleri ya da yapması gerekenleri tamamlayamama davranışlarından dolayı kariyer hayatlarında, ev işlerinde ve günlük işlerde de ciddi zorlanmalar, ertelemeler ve kaçınmalar görülebilir. Yani, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), sosyal ilişkiler, aile ilişkileri, kariyer hayatı ve romantik ilişkilerde uyumsuzluklara ve aksamalara yol açabilmektedir. Bu nedenle yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite (DEHB)’sinin kontrol altına alınması ve gerçek hayata uyum sağlanması önem arz etmektedir.

Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Tedavisi

Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)’na yönelik henüz net bir tedavi bulunmamakla birlikte diğer birçok bozukluklarda da olduğu gibi bireyin yaşama uyum sağlayabilmesi için çeşitli davranışçı yöntemler ve psikofarmakolojik müdahaleler mevcuttur. Davranışçı müdaheleler arasında en etkili ve sık kullanılan tekniklerden biri kişinin ajanda ya da planlayıcı kullanmayı öğrenmesi ve hayatını planlayıcı doğrultusunda düzenlemesidir.

Ancak bazen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) semptomları tek başınıza müdahale edemeyeceğiniz şiddette seyir edebilir. Bu gibi durumlarda hiç tereddüt etmeden bir uzmana başvurmanız önerilir.